Значэнне творчасці і маштаб генія А. С. Пушкіна дазваляюць назваць яго выключнай з’явай сусветнай культуры. Пэўнае месца ў яго творчасці занялі гісторыя Беларусі, лёс беларускага народа. У маі 1820 г. і жніўні 1824 г. праязджаў па беларускай зямлі (Магілёў, Орша, Віцебск і інш.). Добра ведаў беларускі фальклор, што праявілася ў «Барысе Гадунове». Лічаць, што прататыпам галоўнага героя рамана «Дуброўскі» быў небагаты беларускі дваранін Астроўскі.

Творчасць А. С. Пушкіна зрабіла велізарны ўплыў на развіццё беларускай літаратуры. У канцы ХІХ ст. з’явіўся першы пераклад верша А. С. Пушкіна на беларускую мову. Значнае асваенне беларускай літаратурай ідэйна-мастацкіх традыцый паэта пачалося з прыходам у літаратуру Янкі Купалы, Якуба Коласа, М. Багдановіча. Творы на беларускую мову перакладалі К. Чорны, Кандрат Крапіва, А. Куляшоў, П. Глебка, П. Броўка, М. Лужанін і інш. Творчасць даследавалі і даследуюць беларускія літаратуразнаўцы. Жыццё і творчасць Аляксандра Сяргеевіча — крыніца шматлікіх твораў літаратуры, музыкі, выяўленчага і тэатральнага мастацтва.

У Беларусі імем А. С. Пушкіна названы вуліцы многіх гарадоў, навучальныя ўстановы, бібліятэкі. У Брэст-Літоўску (Брэсце) у 1887 г. з’явілася вуліца Пушкінская. Брэсцкая абласная бібліятэка ў 1940–1941 гг. насіла імя А. С. Пушкіна. Да 150-годдзя з дня нараджэння пісьменніка, яго імя прысвоена Брэсцкай цэнтральнай гарадской бібліятэцы, Брэсцкаму настаўніцкаму інстытуту (з 1995 г. універсітэт). Імя А. С. Пушкіна носіць Брэсцкі ліцэй № 1, які адкрыты ў 1990 г. У БрДУ імя А. С. Пушкіна 8 красавіка 2010 г. адкрыты Рускі культурна-адукацыйны цэнтр імя А. С. Пушкіна, дзе штогод праводзіцца міжнародны Пушкінскі фестываль «Друзья, прекрасен наш союз...».

Брэсцкі акадэмічны тэатр драмы і Брэсцкі тэатр лялек звярталіся да творчасці А. С. Пушкіна. У Арэхаўскай сярэдняй школе Маларыцкага раёна 29 студзеня 1984 г. адкрыты літаратурны музей А. С. Пушкіна (арганізатар музея Марыя Пятроўна Жыгалава). Да 200-годдзя з дня нараджэння пісьменніка ў Брэсце прайшло гарадское свята, у тэатры драмы і музыкі — літаратурна-музычны вечар і спектакль «Спасти хочу земную красоту», у Цэнтры маладзёжнай творчасці — абласное тэатральнае свята «Казачная Пушкініяна» з удзелам лепшых лялечных і драматычных калектываў, у музеі «Выратаваныя мастацкія каштоўнасці» адкрыта выстава акварэляў Тамары Дзянісавай і адбыўся музычны вечар.

Да 220-годдзя з дня нараджэння А. С. Пушкіна ў бібліятэках Брэстчыны праведзены вечары паэзіі, святы казак, конкурсы чытальнікаў і дзіцячых малюнкаў і інш. У Брэсцкай ЦГБ імя А. С. Пушкіна адбылася прэзентацыя бюста пісьменніка, перададзенага ў дар ад імя народа Расіі. У верасні 2019 г. плануецца ўстанавіць помнік пісьменніку каля БрДУ імя А. С. Пушкіна.

Матэрыял падрыхтаваны ў 2019 г. Брэсцкай абласной бiблiятэкай iмя М. Горкага.
Сухапар Уладзiмiр Васiльевiч,
гал. бiблiёграф аддзела краязнаўчай лiтаратуры i бiблiяграфii

Творы А. С. Пушкіна

1. Выбраныя творы : вершы, паэмы : пер. з рус. / А. С. Пушкiн ; прадм. Я. Сiпакова. – Мінск : Мастацкая лiтаратура, 1999. – 430 с.
2. О муза... : вершы / А. С. Пушкін ; пер. з рус. мовы М. Танка ; уклад. i заўвагi А. Данiльчык. – Мінск : Беларуская навука, 1999. – 31 с.
3. Выбраныя творы. У 2 т. Т. 1. Вершы, паэмы, маленькiя трагедыi : пер. з рус. / А. С. Пушкiн ; прадм. П. Панчанкі. – Мінск : Мастацкая літаратура, 1993. – 382 с. : іл.
4. Выбраныя творы. У 2 т. Т. 2. Яўгенiй Анегiн : раман у вершах ; Барыс Гадуноў : трагедыі : пер. з рус. / А. С. Пушкiн. – Мінск : Мастацкая літаратура, 1993. – 310 с. : іл.
5. Яўгеній Анегін : урывак / А. Пушкін ; пер. з рус. Валянціны Аколавай // Полымя. 2016. № 2. С. 98–100.
6. Казка пра залатога пеўніка : [для чытання дарослымі дзецям] / А. С. Пушкін ; [пер. з рус. мовы А. Якімовіча]. – Мінск : Мастацкая літаратура, 2014. – [15] с.
7. Хадарэнка, І. Свядомаграфія : вершы / Ірына Хадарэнка. – Мінск : Кнігазбор, 2012. – 82 с. – (Кнігарня пісьменніка). – Са зместу: Пераклады А. Пушкіна.
8. Завіруха : [верш] / А. Пушкін // Расповяды пра Каханне... : Любоў, Любасць, Любошчы / уклад. і пер. з рус. мовы Андрэя Каляды. Мінск, 2012.
9. Прарок : [верш] / А. С. Пушкін // Красадзён : вершы, пераклады / Мікола Федзюковіч ; уклад. В. Гардзей. – Мінск, 2009. С. 283.
10. «Я вас кахаў: пачуцці тыя...» : [верш] / А. С. Пушкін ; пер. Алеся Каско // Заря. 1999. 4 февраля.

Аб жыцці і творчасці А. С. Пушкіна

1. Пушкін Аляксандр Сяргеевіч / А. А. Шалемава // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. Мінск, 2001. Т. 13. С. 138–140.
2. Пушкін Аляксандр Сяргеевіч // Янка Купала : энцыклапедыя : у 3 т. Мінск, 2018. Т. 3. С. 106–107.
3. Пушкін Аляксандр Сяргеевіч / А. А. Шалемава // Максім Багдановіч : энцыклапедыя. Мінск, 2011. С. 434–435.
4. Пушкін Аляксандр Сяргеевіч / Л. А. Лявонава // Тэатральная Беларусь : энцыклапедыя : у 2 т. Мінск, 2003. Т. 2. С. 277–279.
5. Пушкін Аляксандр Сяргеевіч / А. А. Шалемава // Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі : у 5 т. Мінск, 1987. Т. 4. С. 421–423.
6. Пушкин Александр Сергеевич ; Пушкинская улица // Брест : энцикл. справочник. Минск, 1987. С. 315–316.
7. Пушкінскі дом / Юрый Прозараў // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. Мінск, 2001. Т. 6, кн. 1. С. 10–11.
8. Замоцін, І. І. А. С. Пушкiн : нарыс жыцця i творчасцi / І. І. Замоцін ; Акадэмія навук БССР, Інстытут літаратуры, мастацтва і мовы. – Менск (Мінск) : Выдавецтва Акадэміі навук БССР, 1937. – 211 с.
9. А. С. Пушкин в Белоруссии : к 210-летию со дня рождения : сб. докладов / Бел. лит. союз «Полоцкая ветвь». – Минск : Литературный свет, 2009. – 115 с.
10. А. С. Пушкiн i Беларусь = А. С. Пушкин и Беларусь : Год Пушкина / Мiнская абл. б-ка iмя А. С. Пушкiна ; уклад. Т. Махнач. – Мінск : Беларуская навука, 1999. – 248 с.
11. Лиокумович, Т. Б. Потомки А. С. Пушкина в Беларуси / Т. Б. Лиокумович. – Минск : Унiверсiтэцкае, 1999. – 168 с.
12. А. С. Пушкін і беларуская літаратура : рэспубліканская навуковая канферэнцыя : матэрыялы і паведамленні. – Брэст : БрДУ, 1994. – 106 с.
13. Купцова, В. Г. Улица Пушкинская // Я иду по городу, по знакомой улице... : путешествия по улицам довоенного и современного Бреста / Валентина Купцова. Брест : Альтернатива, 2007. С. 72–80.
14. Борсук, Н. М. Уклад Алеся Каско ў пушкіназнаўства / Н. М. Борсук // Сборник научных материалов, посвященных 200-летию со дня рождения А. С. Пушкина (22–23 окт. 1999 г.). Брест, 2000. С. 147–153.
15. Бодрова, Е. И памятник воздвиг рукотворный... : [о бюсте А. С. Пушкина в Брестской центральной городской библиотеке его имени] / Елена Бодрова ; фото Валерия Короля // Заря. 2019. 8 июня. С. 3.
16. Рубашевский, Ю. Пушкин в Бресте — пока не памятник : [о передаче бюста А. С. Пушкина от представительства Россотрудничества в Республике Беларусь Брестской ЦГБ им. А. С. Пушкина] / Юрий Рубашевский // Вечерний Брест. 2019. 7 июня (№ 23). С. 6.
17. Бушев, А. Ищите Пушкина на Пушкинской : в Бресте появится памятник великому русскому поэту / Александр Бушев // СБ. Беларусь сегодня. 2019. 11 апреля. С. 7 (приложение: Союз ; № 11).
18. Селех, Л. В Бресте появится памятник Пушкину / Людмила Селех // Брестская газета. 2019. 5 апреля (№ 14). С. 3.
19. Лиходедов, В. Сила гениального пера : [взаимосвязь творчества А. Мицкевича и А. С. Пушкина] / Владимир Лиходедов, Галина Улитенок // Советская Белоруссия. 2018. 22 декабря. С. 20.
20. Шубич, М. Гран-при «Параллели» : [театр-студия «Параллель» Барановичского Дворца детского творчества завоевал Гран-при на международном театральном фестивале «Театр. Осень. Пушкин» в Санкт-Петербурге] / Михаил Шубич // Заря. 2017. 26 октября. С. 18.
21. Навумчык, М. Музей А. С. Пушкіна ў Арэхаўскай СШ / Мікалай Навумчык ; фота Алега Крэмянеўскага // Голас часу. Маларыта, 2017. 23 жніўня. С. 6.
22. Голік, Т. Тут жылі нашчадкі вялікага рускага паэта А. С. Пушкіна : [пра сядзібу Юндзіла, нашчадкаў А. С. Пушкіна Варанцовых-Вельямінавых] / Таццяна Голік, Сцяпан Куніцкі // Настаўніцкая газета. 2016. 2 красавіка. С. 15.
23. Азгір, Я. Музыка «Пушкінскіх дзён» у горадзе над Бугом : [пра тыдзень пад знакам творчасці А. С. Пушкіна ў БрДУ імя А. С. Пушкіна] / Яўгеній Азгір // Брестский курьер. 2013. 23 мая (№ 21). С. 9.
24. Рубашевский, Ю. Дорогу Пушкину! : [о планах установки бюста А. С. Пушкина в Бресте на ул. Пушкинской] / Юрий Рубашевский // Вечерний Брест. 2010. 7 июля. С. 6.
25. Гармель, Е. Сердце дружбы — на филфаке : [об открытии Русского культурно-образовательного центра им. А. С. Пушкина в БрГУ им. А. С. Пушкина] / Елена Гармель // Заря. 2010. 17 апреля. С. 3.
26. Рубашевский, Ю. Пушкин — один на всех : [о вечере русских романсов ко дню рождения А. С. Пушкина в музее «Спасённые художественные ценности»] / Юрий Рубашевский // Вечерний Брест. 2009. 10 июня. С. 6.
27. Русаковіч, Н. Адраджэнцы, збіральнікі народнай песні Ян Чачот і Аляксандр Пушкін / Н. Русаковіч // Роднае слова. 2008. № 9. С. 10–12.
28. Мощик, С. С Пушкиным на устах : [о литературном музее А. С. Пушкина в Ореховской средней школе Малоритского района] / Сергей Мощик // Вечерний Брест. 2008. 6 июня. С. 7.
29. Глущенко, Т. Когда «Дуэль» возвращает к жизни : [о кинофильме «Пушкин. Последняя дуэль» (Россия), показанном в Бресте] / Тамара Глущенко // Вечерний Брест. 2007. 10 января. С. 24.
30. Капачова, А. Брэст – Санкт-Петербург: ёсць творчы кантакт! : [пра спектакль «Месяц Сальеры» па матывах трагедыі А. С. Пушкіна «Моцарт і Сальеры» Брэсцкага тэатра лялек] / Алена Капачова // Народная трыбуна. 2006. 23 снежня. С. 8.
31. Сарычев, В. «Евгений Онегин» 1933 года : [об инсценировке романа А. С. Пушкина театральным кружком русской гимназии г. Бреста в 1933 г.] / Василий Сарычев // Вечерний Брест. 2003. 26 сентября. С. 8.
32. Глущенко, Т. В гостиной у бессмертия : [о поездке брестчан на экскурсию в Пушкинский музей-заповедник в Псковской области (Россия)] / Тамара Глущенко // Вечерний Брест. 2002. 17 апреля. С. 4.
33. Волкова, М. Я была Татьяной... : [о спектакле «Евгений Онегин», поставленном учащимися Брестской русской гимназии в 1933 г.] / М. Волкова // Заря. 1999. 2 ноября.
34. Потолков, Ю. Спасатели земной красы : [о спектакле «Спасти хочу земную красоту» по поэмам А. С. Пушкина «Гавриилиада» и «Анджело» Брестского театра драмы и музыки] / Юрий Потолков // Брестский курьер. 1999. 1 июля. С. 13.
35. Iгнацюк, В. З Пушкiным у сэрцы : [пра мерапрыемствы, прысвечаныя 200-годдзю з дня нараджэння А. С. Пушкіна, у Кобрынскай РЦБС] / В. Iгнацюк // Кобрынскi веснiк. 1999. 30 чэрвеня.
36. Максiмук, С. I гэта былi дзiўныя iмгненнi... : [пра раённае свята паэзіі А. С. Пушкіна ў в. Арэхава Маларыцкага раёна] / Святлана Максiмук // Голас часу. Маларыта, 1999. 16 чэрвеня.
37. Архипова, А. «Есть в мире сердце, где живу я...» : [о вечере, посвящённом 200-летию со дня рождения А. С. Пушкина в Брестском театре драмы и музыки] / Ада Архипова // Заря. 1999. 8 июня.
38. Зинович, О. Пушкин и «Театральное Полесье» : [о смотре-конкурсе драматических и кукольных коллективов в рамках областного фестиваля «Театральное Полесье-99»] / О. Зинович // Заря. 1999. 20 мая.
39. Адамянц-Подъяков, В. Пушкин и Айвазовский / В. Адамянц-Подъяков // Заря. 1998. 12 марта.
40. Бысюк, Р. Не страцiць шанц : [начальнiк упраўлення культуры аблвыканкама пра святкаванне 200-годдзя з дня нараджэння А. С. Пушкiна на Брэстчыне] / Рыгор Рыгоравiч Бысюк ; гутарыў А. Лагвiновiч // Народная трыбуна. 1999. 16 студзеня.
41. Жыгалава, М. П. Пушкiн i Арэхава : [дацэнт кафедры лiтаратуры народаў свету Брэсцкага ўнiверсiтэта пра літаратурны музей А. С. Пушкiна ў Арэхаўскай СШ Маларыцкага раёна] / М. П. Жыгалава ; iнтэрв’ю ўзяў У. Барысюк // Народная трыбуна. 1998. 31 студзеня.
42. Ясенін, С. Пушкіну : [верш] / Сяргей Ясенін ; пер. Алеся Каско // Сельская праўда. Жабінка, 1985. 3 кастрычніка.