Калі вёска ўвайшла ў склад Расійскай імперыі, яе жыхары былі вызвалены ад прыгонніцкай залежнасці і ў 1803 г. пераведзены ў разрад дзяржаўных. На той час больш за 300 ганчароў займаліся вырабам посуду з гліны. Гаршкі і глечыкі на вазах разволізіся ва ўсе бакі на 300 км. У пачатку ХХ ст. ганчарным промыслам займаліся каля 200 сем’яў, гэта быў росквіт справы, які перапыніла Першая сусветная вайна.

Гараднянскі белацагляны посуд вызначаўся не толькі светла-крэмавым колерам чарапка і аб’ёмістымі шарападобнымі формамі, але і дэкорам у выглядзе гарманічнага злучэння хвалістых і прамых паяскоў рознай таўшчыні, рытмічна нанесеных касых рысак, дужак і іншых элементаў упрыгожвання. Белагліняны посуд вырабляўся да 1930-х гг., пакуль яго паступова не выцесніла поліва — ганчарны посуд, які пакрыты палівай, разведзенай вадой.

Вырабы з Гарадной мелі вялікі попыт практычна да 1960-х гг., пакуль людзі карысталіся печамі для гатавання ежы. У 1960–1970-я гг. майстры ў якасці ганчароў-надомнікаў працавалі на Пінскай фабрыцы мастацкіх вырабаў. Да нашага часу ганчарны промысел у Гарадной існуе ў сваім аўтэнтычным стане. Тут захавалася традыцыйная тэхналогія апрацоўкі гліны, вырабу посуду на нажным ганчарным крузе і яго апалу, існуе мясцовая метралогія — сістэма назваў ганчарных форм.

Новае жыццё гараднянскай керамікі з’явілася ў пачатку ХХI ст. У Гарадной у 2003 г. на грант спецыяльнага фонду Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь быў створаны Цэнтр ганчарства з мэтай захавання і развіцця мясцовых ганчарных традыцый, уключэнне іх у сучасныя культурныя працэсы. Майстры і выхаванцы Цэнтра — удзельнікі, дыпламанты і лаўрэаты рэспубліканскіх і міжнародных конкурсаў і фестываляў. З 2008 г. пачалі праводзіцца міжнародныя пленэры, куды прыязджаюць майстры з дзясятка краін Еўропы.

У час I Міжнароднага пленэру керамістаў і свята вёскі 20 ліпеня 2008 г. быў адкрыты музей-сядзіба ганчара. У складзе музея — дом рамесніка, яго майстэрня з жорнамі і ганчарным кругам, на падвор’і — горн і печ для абпальвання, погрэб для захавання гліны, фурманка, на якой развозіліся вырабы па кірмашах. Этнаграфічны музей дзеючы — наведвальнік можа быць не толькі сведкам творчага працэсу вырабу керамікі, але і прыняць у ім непасрэдны ўдзел. З 2011 г. музей-сядзіба ганчара стаў філіялам Столінскага раённага краязнаўчага музея.

Навукова-метадычная рада па пытаннях гісторыка-культурнай спадчыны Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь 19 мая 2010 г. традыцыям ганчарнай вытворчасці з аўтэнтычнымі элемантамі, якія ўдзельнічаюць у тэхналагічным працэсе ў в. Гарадная, прысвоіла статус нематэрыяльнай гісторыка-культурнай каштоўнасці. Занесена ў Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей пад шыфрам 13АК000067.

У 2010 г. статус народных майстраў Беларусі прысвоены ганчарам Аўраму Мікалаевічу Басаўцу (1934–2020), Мікалаю Якаўлевічу Шэлесту (1936–2014), Арсенію Васільевічу Шэлесту (1936–2010). Ганчару Аўраму Мікалаевічу Басаўцу была прысуджана спецыяльная прэмія Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь дзеячам культуры і мастацтва (2004). Таксама такой прэміі ўдастоены загадчык Цэнтра ганчарства Васіль Андрэевіч Казачок за значны асабісты ўклад у захаванне традыцый ганчарнага рамяства (2022).

Вырабы з Гарадной дэманструюцца на розных выставах дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва. Захоўваюцца ў Музеі старыжнабеларускай культуры НАН Беларусі, Брэсцкім абласным краязнаўчым музеі, Музеі Беларускага Палесся ў Пінску, Столінскім раённым краязнаўчым музеі і інш.

Матэрыял падрыхтаваны ў 2025 г.

Брэсцкай абласной бiблiятэкай iмя М. Горкага.

Сухапар У. В., загадчык сектара рэгіянальнай бiблiяграфii

1. Сахута, Я. М. Гараднянская кераміка / Я. М. Сахута // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. Мінск, 1997. Т. 5. С. 43.
2. Сахута, Я. М. Гараднянская кераміка / Я. М. Сахута // Культура Беларусі : энцыклапедыя : [у 6 т.]. Мінск, 2011. Т. 2. С. 515–516.
3. Сахута, Е. М. Городнянская керамика / Е. М. Сахута // Регионы Беларуси : энциклопедия : в 7 т. Минск, 2009. Т. 1, кн. 1. С. 294.
4. Сахута, Е. М. Городнянская керамика / Е. М. Сахута // Республика Беларусь : энциклопедия : в 7 т. Минск, 2006. Т. 3. С. 147–148.
5. Сахута, Я. М. Гараднянская кераміка / Я. М. Сахута // Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі : у 5 т. Мінск, 1985. Т. 2. С. 38–39.
6. Ганчарны помысел ў вёсцы Гарадная // Памяць. Столінскі раён : гіст.-дакум. хроніка. Мінск, 2003. С. 535–536.
7. Дубойская, А. М. Гараднянскі цэнтр ганчарства / А. М. Дубойская // Культура Беларусі : энцыклапедыя : [у 6 т.]. Мінск, 2011. Т. 2. С. 516.
8. Леоновец, О. Д. Городнянский центр гончарства / О. Д. Леоновец // Регионы Беларуси : энциклопедия : в 7 т. Минск, 2009. Т. 1, кн. 1. С. 295.
9. Лабачэўская, В. Ганчарнае рамяство і промысел вёскі Гарадная Столінскага раёна Брэсцкай вобласці: праблема захавання і развіцця / Вольга Лабачэўская // Фалькларыстычныя даследаванні : Кантэкст. Тыпалогія. Сувязі. Мінск, 2014. Вып. 11. С. 282–284.
10. Нікіфарэнка, А. Банька, мамзэлька, паляк..., Ці як у Гарадной прайшоў кірмаш / Аляксандр Нікіфарэнка // Навіны Палесся. Столін, 2024. 6 жніўня. С. 4.
11. Каспяровіч, Л. На слаўнай гараднянскай зямлі : [у Гарадной адбылося ўрачыстае адкрыццё VIII Міжнароднага пленэру ганчароў] / Людміла Каспяровіч // Навіны Палесся. Столін, 2024. 30 ліпеня. С. 4.
12. Нікіфарава, С. Макотра з Гарадной : [пра ганчара В. А. Казачка з в. Гарадная Столінскага раёна] / Святлана Нікіфарава // Настаўніцкая газета. 2022. 23 снежня. С. 23.
13. Казловіч, В. Не святыя гаршкі лепяць : [пра майстроў ганчарнай справы з в. Гарадная Столінскага раёна] / Валянціна Казловіч // Народная газета. 2022. 12 жніўня (№ 32). С. 32.
14. Мілеўская, Н. Хараство гліны : [«Гараднянскім кірмашом» завяршыўся VІІ Міжнародны пленэр ганчароў] / Наталля Мілеўская // Заря. 2022. 6 августа. С. 11.
15. Ішчанка, С. Збан распісны, на коле вытачаны... : [на выставе «Ганчарны посуд Беларусі», якая адкрылася ў Беларускім дзяржаўным музеі народнай архітэктуры і побыту, прадстаўлены посуд з в. Гарадная Столінскага раёна] / Святлана Ішчанка // Культура. 2022. 21 мая (№ 21). С. 13.
16. Крыванос, Л. «Во як гаршчок наш пайшоў!» : [пра загадчыка Цэнтра ганчарства в. Гарадная Столінскага раёна, лаўрэата спецыяльнай прэміі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь В. А. Казачка] / Леанід Крыванос // Беларуская думка. № 2. С. 29–34.
17. Казачок, В. А. Ёсць чым ганарыцца і ёсць што зберагаць / Васіль Казачок ; запісала Людміла Каспяровіч // Заря. 2022. 22 января. С. 14.
18. Чарнякевіч, Ю. Знакамітая на ўвесь свет : [спецыяльнай прэміяй Прэзідэнта Беларусі ўганараваны загадчык Цэнтра ганчарства в. Гарадная Васіль Казачок] / Юрый Чарнякевіч // Культура. 2022. 15 студзеня (№ 3). С. 6.
19. Вячорка, К. Я – з роду ганчароў : [летапіс в. Гарадная Столінскага раёна, ганчарнае майстэрства] / Крысціна Вячорка // Краязнаўчая газета. 2021. Студзень (№ 3–4). С. 10.
20. Чамковский, В. Крутись, лепись, горшочек! : [о гончарах в д. Городная Столинского района] / Виктор Чамковский // СБ. Беларусь сегодня. 2019. 9 октября. С. 8–9.
21. Марчук, Р. Гараднянская кераміка: проста і адмыслова / Раіса Марчук // Літаратура і мастацтва. 2019. 4 кастрычніка (№ 39). С. 16.
22. Лосіч, П. Ганчарны круг жыцця : [пра ганчароў з в. Гарадная Столінскага раёна] / Павел Лосіч // Рэспубліка. 2019. 3 жніўня. С. 10.
23. Сеген, Т. Свята патомнага ганчара : [VІ Міжнародны пленэр ганчароў прайшоў у в. Гарадная Столінскага раёна] / Таццяна Сеген // Навіны Палесся. Столін, 2018. 31 ліпеня. С. 5.
24. Лосич, П. Полешуки горшки обжигают : [о съезде гончаров и деятельности Центра гончарства в д. Городная Столинского района] / Павел Лосич // Рэспубліка. 2018. 28 ліпеня. С. 1, 4.
25. Милевская, Н.«Гончарство – это полет мыслей!»: [о гончаре Сергее Шелесте из д. Городной Столинского района] / Наталья Милевская // Заря. 2018. 28 июня. С. 4.
26. Гашчук, Г.V Міжнародны пленэр ганчароў : [у в. Гарадная Столінскага раёна] / Галіна Гашчук // Навіны Палесся. Столін, 2016. 29 ліпеня. С. 4.
27. Чарнякевіч, Ю. Пяты пленэр : [у в. Гарадная Столінскага раёна прайшоў V Міжнародны пленэр ганчароў] / Юрый Чарнякевіч // Культура. 2016. 28 мая (№ 22). С. 3.
28. Бурик, Е. Город древних мастеров : [о Международном пленере гончаров в д. Городная Столинского района] / Екатерина Бурик // Заря. 2010. 29 июня. С. 7.
29. Гашук, Г. Каб захаваць ганчарнае рамяство : [пра II Мiжнародны пленэр ганчароў у Гарадной] / Галiна Гашчук // Навiны Палесся. Столiн, 2010. 25 чэрвеня. С. 1.
30. Прысвоены статус Народных майстраў : ганчарам з в. Гарадная А. М. Басаўцу і М. Я. Шэлесту, пасмяротна – А. В. Шэлесту // Навiны Палесся. Столiн, 2010. 5 лютага. С. 1.
31. Жылевіч, У. Старшыня за ганчарным колам : [пра Цэнтр ганчарства ў в.Гарадная] / У. Жылевіч // Навіны Палесся. Столін, 13 сакавіка. С. 2.
32. Гашчук, Г. Слаўся, Гарадная! : [пра святкаванне 560-годдзя в. Гарадная] / Галiна Гашчук // Навiны Палесся. Столiн, 25 лiпеня. С. 1–2.
33. Урбановiч, Т. Там, дзе гаршкі абпальваюць : у в. Гарадная пад Столінам жывуць ганчары, якія захоўваюць сакрэты старажытнага майстэрства / Т. Урбыновіч // Беларусь. №1. С. 36.
34. Гринкевич, Т. Там, где горшки обжигают : [о Городнянском центре гончарства в Столинском районе] / Татьяа Гринкевич // Советская Белоруссия. 2005. 25 ноября. С. 18–19.
35. Кострица, Н. Возрождение славной традиции : [гончарный промысел в Городной] / Н. Кострица // Белорусская нива. 2004. 12 мая.
36. Капачова, А. Калi спявае глiна... : [пра лаўрэата спецыяльнай прэмii Прэзiдэнта РБ майстра цэнтра ганчарства в. Гарадная Аўрама Басаўца] / Алена Капачова // Народная трыбуна. 2004. 31 студзеня.
37. Аб прысуджэнні спецыяльных прэмій Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь дзеячам культуры і мастацтва : [Аўраму Басаўцу – майстру Цэнтра ганчарства в. Гарадная Столінскага раёна] // Культура. 2004. 10–16 студзеня. С. 3.