У сярэдзіне XVI ст. селішча знаходзілася ў каралеўскім уладанні, уваходзіла ў склад Хойнаўскага войтаўства Пінскага староства; зафіксаваны два двары і пэўныя землевылічэнні. У XVII ст. і да 1878 г. сяло было ўласнасцю роду Кужанецкіх, якія ў 1664 г. збудавалі тут царкву святога Міхаіла (не захавалася). Пасля другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) Жыдча ў складзе Расійскай імперыі, з 1796 г. уваходзіла ў Пінскі павет Мінскай губерні.

Існуе некалькі легенд пра паходжанне назвы вёскі. Адна звязваецца з падабенствам да польскага слова «Jidche» (мабыць, «жыццё»), іншая — з корнем «жыт» і богам урадлівасці Жыценем, чые выявы былі на старых абярэгавых вышыўках. Старожылы схіляюцца да версіі пра паходжанне ад прозвішча Жыдзецкія; таксама згадваюць народную думку пра паходжанне ад слова «жыды». Вакол вёскі захаваліся ўрочышчы з народнымі назвамі — «Шнуры», «Ясенец», «Орэховец», «Астравы» і інш., што адлюстроўваюць асаблівасці мясцовасці.

У ХІХ ст. пабудавана драўляная царква Параскевы Пятніцы, страчаная пасля 1910 г. У 1860-я гг. вёска была цэнтрам сельскай грамады. Паводле перапісу 1897 г. налічвалася 72 двары і 489 жыхароў, дзейнічаў ветраны млын і хлебазапасны магазін. Маёнтак у Жыдчы купіў Караль Шлейнкер. На пачатку ХХ ст. тут працавала народнае вучылішча.

У міжваенны перыяд (1921–1939) маёнткам распараджалася Марыя Шлейнкер. У Жыдчы былі арганізаваны воінскія могілкі (10 магіл) рускіх і нямецкіх салдат Першай сусветнай вайны, ад якіх помнік не захаваўся. З 1939 г. — у БССР. За гэты час мяняліся мясцовыя адміністрацыйныя падзелы — Пінскі павет, Пінская вобласць, Жабчыцкі раён, Хойнаўскі сельсавет. У канцы 1940 г. налічвалася 143 двары і 694 жыхары.

У гады Вялікай Айчыннай вайны Жыдча была пад нямецка-фашысцкай акупацыяй. Рэквізіцыі, прымусовая праца, пагромы і ўплыў партызанскай барацьбы пакінулі цяжкія сацыяльна‑эканамічныя наступствы. З фронту не вярнуліся 12 мужчын. Пасля вайны пачалося паступовае аднаўленне вёскі.

З 1954 г. вёска ўваходзіла ў склад Вулькаўскага сельсавета Жабчыцкага раёна Брэсцкай вобласці, з 1959 г. — у Хойнаўскі сельсавет Пінскага раёна. У 1960 г. насельніцтва — 593 жыхары; у 1970 г. — 425 жыхароў. Вёска была ў складзе калгаса «Маяк». У канцы XX ст. — 229 двароў і 642 жыхары. У вёсцы працавалі сярэдняя школа, дзіцячы сад, Дом культуры, бібліятэка, амбулаторыя, аптэка, пошта і крамы.

У 1970–1980‑я гг. актыўна праводзілася меліярацыя. На месцы былога тарфяніка ў 1981 г. стварылі вадасховішча «Жыдча», якое стала папулярным месцам адпачынку для мясцовых жыхароў і турыстаў.

У 1981 г. створаны саўгас «ХХIV з’езд КПСС» (пазней — КУСП «Невель»), вёска стала цэнтральнай сядзібай. Першым дырэктарам саўгаса быў Аляксандр Уладзіміравіч Рыбіцкі. Будаваліся двухпавярховыя дамы, асфальтаваліся вуліцы, пракладваўся цэнтральны водаправод. З’явілася Школьная вуліца, дзе размясціліся асноўныя вясковыя ўстановы. Адкрыта пажарная станцыя (пазней — аварыйна‑выратавальны пост). У 1988 г. адкрыта ашчадная каса.

У плане вёска складаецца з двух крывалінейных вуліц, злучаных кароткімі ўчасткамі. Забудова шчыльная, пераважна драўляная, аднакватэрныя сядзібныя дамы. Раней была адна галоўная вуліца, пазней з’явіліся бакавыя адгалінаванні, якія сталі асобнымі вуліцамі. Сёння галоўная — Цэнтральная; іншыя — Калгасная, Новая, Паўднёвая, Паркавая, Прамая, Школьная.

У 2000 г. у вёсцы Жыдча было 229 двароў і 666 жыхароў. У наступныя гады (2009, 2010–2011) з’явіліся жылыя кварталы Паркавая і Маладзёжная для работнікаў гаспадаркі і маладых сем’яў.

У 2005 г. сельгаспрадпрыемства «Невель» далучана да ААТ «Пінскі мясакамбінат». Гаспадарка размешчана ў цэнтральнай сядзібе вёскі Жыдча. Асноўная спецыялізацыя філіяла «Невель» — жывёлагадоўля. Тры фермы па адкорме буйной рагатай жывёлы пастаўляюць сыравіну для Пінскага мясакамбіната. На палях аграрыі апрацоўваюць збожжавыя і кармавыя культуры; ураджай у асноўным выкарыстоўваецца для забеспячэння кармавой базы пагалоўя, колькасць якога дасягае 6300 галоў.

У 2010 г. вёска Жыдча ператворана ў аграгарадок. Дзякуючы гэтаму былі адрамантаваны амбулаторыя, школа, дзіцячы сад, крамы, паштовае аддзяленне, аддзяленне Беларусбанка, Дом культуры і бібліятэка. Вёска змянілася: стала больш прыгожай, утульнай і камфортнай для пражывання, набыла сучасны выгляд. У 2023 г. падведзены прыродны газ.

Упрыгожаннем вёскі з'яўляецца царква святога Архангела Міхаіла, пабудаваная ў 2010 г. на ахвяраванні вернікаў, а таксама пры велізарнай падтрымцы мясцовай гаспадаркі «Невель» ААТ «Пінскі мясакамбінат». Настаяцелем прыхода з’яўляецца протаіерэй Сяргей Уладзіміравіч Жабінскі.

У Жыдчы нарадзіўся Антон Сцяпанавіч Ткачук (1945–2015), арганізатар і ініцыятыўны кіраўнік сельскагаспадарчай вытворчасці. Узнагароджаны двума ордэнамі Працоўнага Чырвонага Сцяга (1976, 1986), медалём «За доблестный труд» (1976).

16 жніўня 2025 г. аграгарадок Жыдча ўрачыста адзначыў свой юбілей. За 500 гадоў ён прайшоў доўгі шлях ад невялікай вёскі да сучаснага аграгарадка. Сёння Жыдча— утульны куток, дзе створаны ўсе ўмовы для працы і жыцця вяскоўцаў, дабрабыту і працвітання сем’яў, будучых пакаленняў. Адной з ключавых падзей свята стала адкрыццё шматфункцыянальнай спартыўнай пляцоўкі — падарунка ў гонар юбілею. Другім значным падарункам стала кніга «Жидче 500 лет. Самобытный уголок Полесья», падрыхтаваная выдавецтвам «Вечерний Брест».

Матэрыял падрыхтаваны ў 2025 г.

Пінскай цэнтральнай раённай бібліятэкай імя Я. Янішчыц.

Вайтовіч Таццяна Мікалаеўна,

бiблiёграф адзела абслугоўвання і інфармацыі

1. Жидче // Регионы Беларуси : энциклопедия. Минск, 2009. Т. 1, кн. 1. С. 381.
2. Жыдча // Гарады і вёскі Беларусі : энцыклапедыя. Мінск, 2007. Т. 4. С. 406.
3. Жыдча // Памяць. Пінскі раён : гіст.-дакум. хроніка. Мінск, 2003. С. 584.
4. Жидче – родной уголок : летопись агрогородка / составитель библиотекарь Мосейчук Надежда Романовна. – Жидче : ГУК «Пинская РЦБС» Жидченская сельская библиотека, 2016. – 46 с.
5. Храм святого Архангела Михаила: [д. Жидче] // Храмы Брестчины. Брест, 2024. С. 158.
6. Вярнуліся пераможцамі : Вёска Жыдча // Памяць. Пінскі раён : гіст.-дакум. хроніка. Мінск, 2003. С. 341.
7. Воіны-землякі, якія загінулі ці прапалі без вестак на франтах Вялікай Айчыннай вайны : Вёска Жыдча // Памяць. Пінскі раён : гіст.-дакум. хроніка. Мінск, 2003. С. 427.
8. Жыдчанскае вадасховішча // Памяць. Пінскі раён : гіст.-дакум. хроніка. Мінск, 2003. С. 28.
9. Брич, Е. Полтысячелетия под небом родной земли : [день аг. Жидче] / Елена Брич // Пінскі веснік. 2025. 22 жніўня (№ 34). С. 18.
10. Солдатов, Н. Дар с видом на будущее : [день аг. Жидче] / Николай Солдатов // Вечерний Брест. 2025. 22 августа (№ 34). С. 3.
11. Орлова, И. Для комфортной жизни на селе : [управляющий делами Президента Республики Беларусь Ю. В. Назаров побывал в аг. Жидче] / Ирина Орлова // Заря. 2025. 18 января. С. 3.
12. Урбанович, И. Война после войны, или Как парень из Жидча оказался участником венгерских событий : [Николай Никифорович Минич] / Инна Урбанович // Пінскі веснік. 2024. 29 сакавіка (№ 13). С. 14.
13. Урбанович, И. «Жизнь у нас хорошая, были бы здоровье и мир на земле» / Инна Урбанович // Пінскі веснік. 2024. 29 сакавіка (№ 13). С. 14.
14. Урбанович, И. «Лучше об этом не вспоминать» / Инна Урбанович // Пінскі веснік. 2024. 3 мая (№ 18). С. 15.
15. Урбанович, И. В агрогородок Жидче пришел природный газ / Инна Урбанович // Пінскі веснік. 2023. 7 ліпеня (№ 27). С. 11.
16. Логвинович, А. Тепло и комфорт для агрогородка : [в аг. Жыдче Пинского района состоялся пуск газоснабжения] / Александр Логвинович // Заря. 2023. 6 июля. С. 8.
17. Ребковец, Л. Комфорт – залог успеха : [в аг. Жидче открыли реконструированную ферму по откорму крупного рогатого скота] / Людмила Ребковец // Полесская правда. Пинск, 2022. 17 сентября. С. 4.
18. Куницкий, П. С пяти лет за ткацким станком : [о мастерице ручного ткачества Марие Миновне Коростелевой (Счастной) из д. Жидче Пинского района] / Павел Куницкий // Вечерний Брест. 2015. 27 марта. С. 11.
19. Дзямчук, Г. Калi ў хаце свята : [пра самадзейную мастацкую творчасць у Жыдчынскім сельскім Доме культуры] / Г. Дзямчук // Полесская правда. Пинск, 14 декабря. С. 4.